I. GENEL BİLGİLER
Türk Ceza Kanunu’nun 116. maddesinde düzenlenen konut dokunulmazlığının ihlali suçu, Anayasa’nın 21. maddesinde güvence altına alınan konut dokunulmazlığı hakkının ceza hukuku aracılığıyla korunmasını amaçlamaktadır. Bu suç, 765 sayılı TCK’nın 184. maddesinden farklı olarak daha geniş kapsamlı şekilde düzenlenmiştir.
II. KORUNAN HUKUKİ DEĞER
Bu suç ile korunan temel hukuki değer, kişinin konut dokunulmazlığı hakkıdır. Anayasa’nın 21. maddesinde “Kimsenin konutuna dokunulamaz” hükmü ile güvence altına alınan bu hak, özel hayatın gizliliği ile doğrudan bağlantılıdır.
III. SUÇUN UNSURLARI
A. Tipikliğin Maddi Unsurları
1. Fiil:
Konut dokunulmazlığının ihlali, “rıza olmaksızın konuta girme veya konutta kalmaya devam etme” şeklinde iki temel hareketle gerçekleşebilir:
a) Girme Fiili:
- Fiziksel olarak konut içine girmek
- Her türlü giriş şekli (kapı, pencere vb.)
- Rıza olmaksızın girme
b) Kalmaya Devam Etme Fiili:
- Rızanın sona ermesine rağmen konutta kalmak
- Yetkili makamların çıkış emrine uymama
2. Fail:
Herkes bu suçu işleyebilir. Kamu görevlisinin görevi sırasında bu suçu işlemesi halinde ceza artırılır.
3. Mağdur:
Konut dokunulmazlığı ihlal edilen gerçek veya tüzel kişi.
4. Konu:
Konut dokunulmazlığı hakkı ve konutun kendisi.
B. Konut Kavramı ve Kapsamı
Konut kavramı şu unsurları içerir:
- Mesken: Kişinin sürekli yaşadığı yer
- İşyeri: Ticari veya mesleki faaliyet gösterilen yer
- Eklentiler: Konuta bağlı müştemilat
- Otel Odası: Geçici ikametgah olarak kullanılan yerler
C. Rıza Kavramı ve Sınırları
Rızanın geçerli olabilmesi için:
- Rıza açıklayanın ehliyetli olması
- Rızanın özgür iradeyle açıklanmış olması
- Rızanın fiilden önce veya fiil sırasında açıklanması
- Rızanın hukuka ve ahlaka aykırı olmaması
D. Tipikliğin Manevi Unsurları
Suçun manevi unsuru kasttır. Failin:
- Konuta rızasız girdiğini bilmesi
- Konutta kalmaya devam etmenin hukuka aykırı olduğunu bilmesi
- Fiilin hukuka aykırı olduğunu bilmesi gerekmektedir.
IV. HUKUKA UYGUNLUK SEBEPLERİ
Aşağıdaki durumlarda hukuka uygunluk sebebi oluşur:
- Yakalama ve Gözaltı: CMK’daki yetkilere dayanarak
- Arama ve Elkoyma: Yetkili merciin kararıyla
- Yangın ve Afet: Acil yardım durumlarında
- Meşru Müdafaa: TCK m. 25 kapsamında
V. NİTELİKLİ UNSURLAR
A. Daha Ağır Cezayı Gerektiren Nitelikli Unsurlar:
- Cebir veya Tehdit Kullanma (m. 116/4):
- Fiziksel güç kullanımı
- Silahla tehdit
- Psikolojik baskı
- Gece Vakti İşleme (m. 116/4):
- Gün batımından gün doğumuna kadar
- Karanlık saatlerde işlenmesi
- 119. Maddede Sayılan Nitelikli Haller:
- Kamu görevlisi tarafından işlenmesi
- Belirli suçları işlemek amacıyla işlenmesi
VI. YAPTIRIM
TCK m. 116’ya göre:
Madde 116- (1) Bir kimsenin konutuna, konutunun eklentilerine rızasına aykırı olarak giren veya rıza ile girdikten sonra buradan çıkmayan kişi, mağdurun şikayeti üzerine, altı aydan iki yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
(2) (Değişik: 31/3/2005 – 5328/8 md.) Birinci fıkra kapsamına giren fiillerin, açık bir rızaya gerek duyulmaksızın girilmesi mutat olan yerler dışında kalan işyerleri ve eklentileri hakkında işlenmesi hâlinde, mağdurun şikâyeti üzerine altı aydan bir yıla kadar hapis veya adlî para cezasına hükmolunur.
(3) (Değişik: 31/3/2005 – 5328/8 md.) Evlilik birliğinde aile bireylerinden ya da konutun veya işyerinin birden fazla kişi tarafından ortak kullanılması durumunda, bu kişilerden birinin rızası varsa, yukarıdaki fıkralar hükümleri uygulanmaz. Ancak bunun için rıza açıklamasının meşru bir amaca yönelik olması gerekir.
(4) Fiilin, cebir veya tehdit kullanılmak suretiyle ya da gece vakti işlenmesi halinde, bir yıldan üç yıla kadar hapis cezasına hükmolunur.artar
Konut dokunulmazlığının ihlali suçu, Anayasal temel haklardan olan konut dokunulmazlığı hakkının korunmasını amaçlayan önemli bir suç tipidir. Bu konuda hukuki süreçlerin doğru yürütülmesi için uzman bir avukata başvurulması önerilir.
